sabi ng kapatid ko, piyesta daw sa bayan noong isang araw. kaya naisip ko ang makukulay na banderitas, litson, tsubibo, discohan at palo sebo. pero asa naman ako. hindi uso sa bayan ang mga yun. liban na lang sa mga banderitas na gawa sa balot ng tsitsirya.
ikinalulungkot ko na hindi pa ako kailanman nakakita ng palo sebo. lahat ng nabanggit ko, yung litson, banderitas at iba pa ay madalasdalas kong nakikita sa paaralan kapag may okasyon. pero hindi pa talaga kailaman ako nakakita ng palo sebo sa tunay na buhay.
sa tv ko lang ito napapanuod. kapag nagpapalabas sila ng mga pelikula na kung saan ang bida ay magtatago sa nayon at maabutan sila ng piyesta tapos maglalaro sila ng habulang biik. madalasdalas na nagpapalo sebo ang mga bata na nasa likod.
simple lang naman ang panuto ng laro. aakyatin ng manlalaro ang isang mahabang kawayan na nakatuhog sa lupa para makuha ang premyo na nasa tuktok. kadalasan daw ay buko ang nasa ibabaw.
pero siyempre, hindi lang ganun kadali yun. minamantikaan muna nila ang kawayan nang sa gayon maging madulas at mahirapan ang mga bata pumanhik sa gapatpat na kawayan.
naaaliw ako sa tuwing manunuod ako ng palo sebo (sa tv malamang). paano kasi ay tatalunin ng mga bata ang kawayan at mula sa kung saan sila makakapit ay doon sila aakyat. pero dahil nga madulas ang patpat ay mahuhulog na lang sila sa kanilang mga puwit at tatalunin muli ang kawayan. kadalasan, pataasan na lang ng talon ang nangyayari dahil nga dito na lang sila nakakabawi. kapag mas mataas ang natalon, mas kaunti na lang ang papanhikin. mas madadalian sila. aakyatin at mahuhulog ng paulit-ulit hanggang sa may makaabot ng tuktok.
kanya-kanya ang pagpanhik sa kawayan. walang tulong mula kahit kanino liban na lang siguro sa mga palakpak at puri ng mga kaibigan na nanunuod.
iisa lang naman ang layunin ng laro, ang maabot ang premyo sa dulo ng kawayan. mahulog ka man ng makailang beses, kailangan mo pa ring talunin at akyatin ang kawayan at higit sa lahat subukan ,kahit na makailang ulit mahulog, na abutin ang buko na nasa tuktok ng kawayan.
akala ko sa taytay lang hindi uso ang palo sebo. noong nasa catanduanes ako, isang buwan na ang nakaraan, nataon na piyesta sa isang bayan doon. siyempre, hinanap ko ang banderitas, litson, tsubibo, discohan at palo sebo. pero hindi ko sila nakita liban sa discohan. at siyempre naguumapaw na hipon at alimango.
naisip ko lang. baka siguro marami na ang nabalian sa puwit dahil sa palo sebo kaya hindi na siya nilalaro. o baka naman kasi lagi na natin itong nakikita sa araw araw nating buhay. tayo na nakikipagpalo sebo sa ating mga pangarap.
Friday, June 27, 2008
Friday, June 20, 2008
singin in the rain
kabilang sa aking kabataan ang walang sawang panunuod ng tv. at lahat ng pinanunuod ko ay kadalasang ginagaya ko. isang sikat na komersyal nuon ay komersyal ng diaper kung saan may isang batang nakadiaper na may payong ay naglalakad at sumasayaw sa ulan. singin in the rain ung tugtog.
tumatak sa isip ko ito. kaya kapag umuulan nuon ay kumakanta kami ng singin in the rain at nagsusumayaw sa ilalim ng ulan. hindi din kasi ako nagdadala ng payong noon paano kasi ay lagi ko itong nawawala kaya wala akong ibang puwedeng gawin kundi magpabasa na nga lang sa ulan. uuwi ako ng bumabahin at singhot ng singhot nang sa gayon ay hindi tumulo ang uhog. napapagalitan ako ng yaya namin dahil nga daw ay pabaya ako sa aking sarili. bakit ba daw di ko gayahin si ganito at si ganyan na matitino at may finesse kung kumilos. nakamangot ako kapag pinagsasabihan niya ako. pero sa loob loob ko, lumilipad ang isip ko. masaya ko kahit pa magkasakit ako at makagalitan ako dahil sa paglalakad ko sa ilalaim ng ulan. para sa akin, iyon ang kalayaan.
hindi kasi ako galang bata. bihira lang ako lumabas ng bahay. kaya nung makawala ako nuong nagkolehiyo ay laking pinagbago ko. pinilit ko magkaroon ng finesse. pinilit kong magdalaga. cool daw kapag may finesse. kaya nakiuso naman ako.
hindi daw cool ang mukhang basang sisiw. kaya bumili na ko ng payong. dalaga na kasi ako eh.
kakampi ko ang payong ko kapag pumupunta ako ng math building, fine arts, AS, SC at kung saan saan pa. tanda ko nga noon na sabi nila, nagpapaulan daw ng uno sa math2. sakto! math2 ung math ko. ayoko ng matematika kasi mahina sa larangang iyon pero laking tiwala ko noon na mau-uno ko talaga ang math2. umuulan daw ng uno dun eh. kaya di ako gaanong nagaral.
pero hindi ako naka-uno. mababa pa nga ang nakuha ko. hindi na ko nagulat kasi hindi ko naman siya pinagsikapan. mas lalo ko lang kinamuhian ang matematika. hindi na din ako naniniwala kapag may nagsabing nagpapaulan ng uno ang mga guro.
meron din namang nagsabi na iyong gurong si ganyan ay nagaambon ng uno sa mga babae. kinagat ko ito. babae naman kasi ako kaya umasa ako na mababasbasan ako ng mataas na marka. nang mga panahong iyon, tinapon ko yung payong ko. nasira na kasi siya. kaya nung araw na kinuha ko yung klase ay nakisilong pa ko sa payong ng isang kaibigan panu kasi ay bumabagyo. nung umuwi na siya, at sa mga ibang araw na hindi ko siya kasama ay nagpapatila na lang ako ng ulan. nagpapalipas ng kahit gaanong kahabang oras sa may silong basta ba hindi lang mabasa.
nang natapos ang klase para sa semestre, hindi ko nakuha ang inaasam na uno. masyado ako nanging kamapante na mababasbasan ako dahil nga babae ako. mali pala iyon. mali din na umaasa ako sa kaklase ko. parehas kasi kami ng iniisip, parehas kaming umaasa na maka-uno kahit na hindi kami magaral, parehas tuloy kami ng marka sa huli.
hay. sinabi ko sa sarili koo noon na hindi na ko maniniwala kapag sinabi nila na umuulan ng uno sa klaseng iyon o nagpapaulan ng uno si prof ganyan. hindi naman kasi ako nakatikim ng ulan na sinasabi nila. magpapayong na lang ako o kaya ay sisilong. mabuti ng hindi mabasa ng ulan at baka magskasakit pa ako.
nag PE1 naman ako ngayong taon. walang may sabi kung nagpapaulan ba dito ng uno. kung sabagay, di ko din naman paniniwalaan yun. pero minsan matapos ang klase, aba eh bumuhos ang pagkalakaslakas na ulan. putek. may klase pa naman ako pagkatapos na pagkatapos ng PE. nakatayo ako sa may bukana ng gusali, naghihintay tumila ang ulan pero wala siyang pinapakitang senyas na hihina siya. palakas pa nga ito ng palakas. at dahil wala akong payong at gahol na ako sa oras, sinugod ko ang malakas na ulan. tumakbo ako sa ilalim ng unos gaya noong bata pa ako.
madami akong natututunan sa paaralan. pero mas marami akong natututunan sa tunay na buhay. marami akong napagmumunihan sa tuwing naglalakad ako, depende sa kung ano ang nakikita o mga naganap. minsan, napagmunihan ko, dulot ng madaming beses na sinabi sakin na umuulan ng uno sa dito sa ganyan at kay ganito, na lahat ng prof, lahat ng klase ay nagpapaulan ng uno. madalas lan akong nakapayong o kaya ay nasa silong. kailangan ko matutunang bitawan ang payong o lumabas sa silong at tumungo sa kalayaan na alam ko noong bata ako.
naalala ko tuloy ang komersyal ng nescafe. ligayang ligaya silang nagtatakbuhan sa ilalim ng ulan. mga binata at dalagang naglalambingan at may hawak hawak na kape. tinanong ko sa sarili ko, hindi kaya nabasa yung kape nila? ano na kaya ang lasa nun? magaya nga.
tumatak sa isip ko ito. kaya kapag umuulan nuon ay kumakanta kami ng singin in the rain at nagsusumayaw sa ilalim ng ulan. hindi din kasi ako nagdadala ng payong noon paano kasi ay lagi ko itong nawawala kaya wala akong ibang puwedeng gawin kundi magpabasa na nga lang sa ulan. uuwi ako ng bumabahin at singhot ng singhot nang sa gayon ay hindi tumulo ang uhog. napapagalitan ako ng yaya namin dahil nga daw ay pabaya ako sa aking sarili. bakit ba daw di ko gayahin si ganito at si ganyan na matitino at may finesse kung kumilos. nakamangot ako kapag pinagsasabihan niya ako. pero sa loob loob ko, lumilipad ang isip ko. masaya ko kahit pa magkasakit ako at makagalitan ako dahil sa paglalakad ko sa ilalaim ng ulan. para sa akin, iyon ang kalayaan.
hindi kasi ako galang bata. bihira lang ako lumabas ng bahay. kaya nung makawala ako nuong nagkolehiyo ay laking pinagbago ko. pinilit ko magkaroon ng finesse. pinilit kong magdalaga. cool daw kapag may finesse. kaya nakiuso naman ako.
hindi daw cool ang mukhang basang sisiw. kaya bumili na ko ng payong. dalaga na kasi ako eh.
kakampi ko ang payong ko kapag pumupunta ako ng math building, fine arts, AS, SC at kung saan saan pa. tanda ko nga noon na sabi nila, nagpapaulan daw ng uno sa math2. sakto! math2 ung math ko. ayoko ng matematika kasi mahina sa larangang iyon pero laking tiwala ko noon na mau-uno ko talaga ang math2. umuulan daw ng uno dun eh. kaya di ako gaanong nagaral.
pero hindi ako naka-uno. mababa pa nga ang nakuha ko. hindi na ko nagulat kasi hindi ko naman siya pinagsikapan. mas lalo ko lang kinamuhian ang matematika. hindi na din ako naniniwala kapag may nagsabing nagpapaulan ng uno ang mga guro.
meron din namang nagsabi na iyong gurong si ganyan ay nagaambon ng uno sa mga babae. kinagat ko ito. babae naman kasi ako kaya umasa ako na mababasbasan ako ng mataas na marka. nang mga panahong iyon, tinapon ko yung payong ko. nasira na kasi siya. kaya nung araw na kinuha ko yung klase ay nakisilong pa ko sa payong ng isang kaibigan panu kasi ay bumabagyo. nung umuwi na siya, at sa mga ibang araw na hindi ko siya kasama ay nagpapatila na lang ako ng ulan. nagpapalipas ng kahit gaanong kahabang oras sa may silong basta ba hindi lang mabasa.
nang natapos ang klase para sa semestre, hindi ko nakuha ang inaasam na uno. masyado ako nanging kamapante na mababasbasan ako dahil nga babae ako. mali pala iyon. mali din na umaasa ako sa kaklase ko. parehas kasi kami ng iniisip, parehas kaming umaasa na maka-uno kahit na hindi kami magaral, parehas tuloy kami ng marka sa huli.
hay. sinabi ko sa sarili koo noon na hindi na ko maniniwala kapag sinabi nila na umuulan ng uno sa klaseng iyon o nagpapaulan ng uno si prof ganyan. hindi naman kasi ako nakatikim ng ulan na sinasabi nila. magpapayong na lang ako o kaya ay sisilong. mabuti ng hindi mabasa ng ulan at baka magskasakit pa ako.
nag PE1 naman ako ngayong taon. walang may sabi kung nagpapaulan ba dito ng uno. kung sabagay, di ko din naman paniniwalaan yun. pero minsan matapos ang klase, aba eh bumuhos ang pagkalakaslakas na ulan. putek. may klase pa naman ako pagkatapos na pagkatapos ng PE. nakatayo ako sa may bukana ng gusali, naghihintay tumila ang ulan pero wala siyang pinapakitang senyas na hihina siya. palakas pa nga ito ng palakas. at dahil wala akong payong at gahol na ako sa oras, sinugod ko ang malakas na ulan. tumakbo ako sa ilalim ng unos gaya noong bata pa ako.
madami akong natututunan sa paaralan. pero mas marami akong natututunan sa tunay na buhay. marami akong napagmumunihan sa tuwing naglalakad ako, depende sa kung ano ang nakikita o mga naganap. minsan, napagmunihan ko, dulot ng madaming beses na sinabi sakin na umuulan ng uno sa dito sa ganyan at kay ganito, na lahat ng prof, lahat ng klase ay nagpapaulan ng uno. madalas lan akong nakapayong o kaya ay nasa silong. kailangan ko matutunang bitawan ang payong o lumabas sa silong at tumungo sa kalayaan na alam ko noong bata ako.
naalala ko tuloy ang komersyal ng nescafe. ligayang ligaya silang nagtatakbuhan sa ilalim ng ulan. mga binata at dalagang naglalambingan at may hawak hawak na kape. tinanong ko sa sarili ko, hindi kaya nabasa yung kape nila? ano na kaya ang lasa nun? magaya nga.
Wednesday, June 18, 2008
jakston
Noong isang gabi lang ay pinag-aagawan namin ng kapatid kong babae ang isang sisidlang tela. Paano kasi ay iyon ang lalagyan ng mumurahin kong jakston. Laking gulat ko nga na iba na pala ang laman ng sisidlan at naisumbat ko pa sa kapatid ko kung saan ba niya nailagay ang laruan na nasa loob nun dati. Naitago naman daw niya at ipinakita pa sa akin ang kahon ng pinagsilidan niya rito.
Nakakatawa pero kahit na sa tanda kong ito ay ligayang-ligaya lang talaga ako sa paglalaro ng jakston. Sa bahay namin ay ito ang numero unong pampalipas-oras naming mga babae, at minsan pati mga lalaki. Kahit pa nga nanay ko na medyo may edad na ay wiling-wili sa paglalaro nito. Sa totoo lang ay mas magaling siya sa akin at hindi pa kailanman natalo sa aming lahat.
Napakahalaga para sa akin ang aking mga jakston dahil sila ang nagpapaalala ng minsang masaya at mas madalas na malungkot kong kabataan. Paano kasi ay pikon akong bata. Pikon na, lampa pa. Hindi kasi ako biniyayaan ng talento sa paglalaro, mapa-habulan, tagu-taguan, jakston, bato-bato-pik at iba pa. Sadyang talunan lang ako. Ako yung kaklase na kapag pilian na ng kalaro ay laging huling pinipili. Ako din yung kaklase na hindi kailanman pinapasahan ng bola kasi alam ng madla na iiwasan ko ito o kaya naman ay mabibitawan ko o mas madalas na tatama na lang sa mukha ko. Mas lalo na ako yung kaklase na lagi na lang taya sa habulan dahil sa bagal kong tumakbo.
Kahit na ba na ang jakston ay linalaro lang ng nakaupo, sadyang nuong bata ako ay talunan ako dito. Para sa aking mga mambabasa na marahil ay hindi na alam ang mga panuto ng laro, ganito lang iyon kasimple: merong sampung star at isang bola, layunin ng laro na makuha lahat ng star matapos itong ikalat. Ngunt hindi ganun kadali iyon. Matapos ihagis ang mga star upang kumalat, ihahagis naman pataas ang bola saka dadampot ng isang star at saka sasaluhin muli iyong bola. Ganun din ang gagawin sa mga star na natitira. At padami nang padami at dadamputing star habang patagal nang patagal ang laro. Minsan pa nga, lalo na kapag bihasang-bihasa na ang isang manlalaro ay kung anu-ano ng istilo ng pagbato ng bola at/o pagdampot ng star. Pero kahit gaano pa man kasalimuot ng pagbato o kaya naman ng pagdampot eh ganun pa din naman ang layunin ng laro: na madampot muli lahat ng nahulog na star.
Kahit na ganyan lang kadali ang proseso ng paglalaro ng jakston eh, talunan ako sa larong iyon nuong kabataan ko. Nang tumapak na ko ng kolehiyo eh saka na ako gumaling sa jakston.
Higit pa sa dahilan na sa jakston ko naaalala ang masalimuot kong kabataan, sa jakston ko din natutunan ang isang mahalagang aral sa buhay. Dito ko natutunan ang pagbitaw. Ganito kasi iyon, hindi mo makukuha ang star kung hindi mo bibitawan ang bola. Sa paghagis mo sa bola ay maaring masalo mo ito muli, at ito ang dapat para matuloy ang laro, o hindi na ito masalo. Sa karanasan ko ay madalas kong hindi na nasasalo ang bola. Minsan kasi ay naibabato ko ng masyadong mataas, o di kaya naman ay masyadong mababa. Minsan naman ay ayaw ko nang bitawan ang bola dahil natatakot akong baka hindi ko na nga ito masalo.
Pero yan ang jakston, kailangan talagang bitawan ang bola bago dumampot ng star. Mas madalas na hindi ko nasasalo ang bola. Oo natatalo ako, pero sa isang round lang naman. Alam ko at umaasa ako na babalik muli sa akin ang bola at ako na muli ang maglalaro. Magkakaroon ako muli ng pagkakataon para dumampot ng star matapos kong bitawan ang bola.
Nakakatawa pero kahit na sa tanda kong ito ay ligayang-ligaya lang talaga ako sa paglalaro ng jakston. Sa bahay namin ay ito ang numero unong pampalipas-oras naming mga babae, at minsan pati mga lalaki. Kahit pa nga nanay ko na medyo may edad na ay wiling-wili sa paglalaro nito. Sa totoo lang ay mas magaling siya sa akin at hindi pa kailanman natalo sa aming lahat.
Napakahalaga para sa akin ang aking mga jakston dahil sila ang nagpapaalala ng minsang masaya at mas madalas na malungkot kong kabataan. Paano kasi ay pikon akong bata. Pikon na, lampa pa. Hindi kasi ako biniyayaan ng talento sa paglalaro, mapa-habulan, tagu-taguan, jakston, bato-bato-pik at iba pa. Sadyang talunan lang ako. Ako yung kaklase na kapag pilian na ng kalaro ay laging huling pinipili. Ako din yung kaklase na hindi kailanman pinapasahan ng bola kasi alam ng madla na iiwasan ko ito o kaya naman ay mabibitawan ko o mas madalas na tatama na lang sa mukha ko. Mas lalo na ako yung kaklase na lagi na lang taya sa habulan dahil sa bagal kong tumakbo.
Kahit na ba na ang jakston ay linalaro lang ng nakaupo, sadyang nuong bata ako ay talunan ako dito. Para sa aking mga mambabasa na marahil ay hindi na alam ang mga panuto ng laro, ganito lang iyon kasimple: merong sampung star at isang bola, layunin ng laro na makuha lahat ng star matapos itong ikalat. Ngunt hindi ganun kadali iyon. Matapos ihagis ang mga star upang kumalat, ihahagis naman pataas ang bola saka dadampot ng isang star at saka sasaluhin muli iyong bola. Ganun din ang gagawin sa mga star na natitira. At padami nang padami at dadamputing star habang patagal nang patagal ang laro. Minsan pa nga, lalo na kapag bihasang-bihasa na ang isang manlalaro ay kung anu-ano ng istilo ng pagbato ng bola at/o pagdampot ng star. Pero kahit gaano pa man kasalimuot ng pagbato o kaya naman ng pagdampot eh ganun pa din naman ang layunin ng laro: na madampot muli lahat ng nahulog na star.
Kahit na ganyan lang kadali ang proseso ng paglalaro ng jakston eh, talunan ako sa larong iyon nuong kabataan ko. Nang tumapak na ko ng kolehiyo eh saka na ako gumaling sa jakston.
Higit pa sa dahilan na sa jakston ko naaalala ang masalimuot kong kabataan, sa jakston ko din natutunan ang isang mahalagang aral sa buhay. Dito ko natutunan ang pagbitaw. Ganito kasi iyon, hindi mo makukuha ang star kung hindi mo bibitawan ang bola. Sa paghagis mo sa bola ay maaring masalo mo ito muli, at ito ang dapat para matuloy ang laro, o hindi na ito masalo. Sa karanasan ko ay madalas kong hindi na nasasalo ang bola. Minsan kasi ay naibabato ko ng masyadong mataas, o di kaya naman ay masyadong mababa. Minsan naman ay ayaw ko nang bitawan ang bola dahil natatakot akong baka hindi ko na nga ito masalo.
Pero yan ang jakston, kailangan talagang bitawan ang bola bago dumampot ng star. Mas madalas na hindi ko nasasalo ang bola. Oo natatalo ako, pero sa isang round lang naman. Alam ko at umaasa ako na babalik muli sa akin ang bola at ako na muli ang maglalaro. Magkakaroon ako muli ng pagkakataon para dumampot ng star matapos kong bitawan ang bola.
taym pers
alam mong mahalaga ito. alam ng lahat ng batang pinoy ang laking kahalagahan ng taym pers. alam mo na kapag nagsimula na ang habulan, ice-ice water o langit lupa ay kahit minsan sa buong laro ay gagamitn at gagamitin mo din siya.
para sa mga marahil ay kahapon lang pinanganak o kaya ay sadyang alagang-alagang bata, ang taym pers ay ang sinisigaw ng isang manlalaro na gusto munang lumiban sa laro ng sandali ngunit babalik matapos ang ilang saglit. isisigaw niya ito sabay gagawa ng pa-letrang T gamit ang kamay. kapag nasambit na niya ang taym pers ay hindi siya maaring tayain ng taya, liban na lang kung sadyang madugas yung taya at nantataya pa din kahit makailang beses ka nang tumaym pers.
ilan sa mga gamit ng taym pers ay kung magtatali ka ng sintas ng sapatos mo. isa pa ay kung iinom/makikiinom ka ng tubig dahil sa sobrang pagod kakatakbo. madalas pa nga ay kung darating na yung kundoktor ng serbis mo at iaabot mo yung bag mo para malagay na sa loob at magpapatawag ka na lang kapag aalis na dahil wiling-wili ka pa sa paglalaro. pero ang pinakamadaya ay yung magtataym pers kapag malapit na sa kanya yung taya. at dahil sa kapangyarihan ng taym pers ay mahihinto na lang talaga ang taya at wala siyang magagawa kundi ipagliban siya.
lagi akong biktima nito. dahil nga lampa akong bata ay madalang lang akong makahabol ng tao. at dahil pa mahina ang loob ko lagi ko na lang silang napagbibigyan.
kaya natatapos ang laro na ako at ako lang ang taya. ako ang habol ng habol.
may mga pagkakataon naman na dahil alam nila na mabagal akong tumakbo ay hindi na nila ako hinahabol. saling ketket na lang kumbaga. nababagot lang daw kasi sila kung ako at ako lang palagi ang taya. wala daw challenge.
pero kahit na ketket lang ako, nakikitakbo din naman ako ng kuntodo. at siyempre, kahit na alam ko naman na hindi sila interesadong tayain ako eh nakikitaym pers din naman ako.
ang madalas na dahilan ng aking pagliban ay dahil malapit na sa akin ang taya. sinasabi ko na hinihingal na ako o kung ano man. at hinahayaan naman ako sa kasinungalingan ko. paano kasi ay hindi naman talaga ako ang hinahabol nila.
at dahil nailiban na ako mula sa laro, uupo muna ako sa gilid. magmumuni-muni at kunwaring kinakapa ang dibdib at humihinga kuno ng malalim. kuntodo akting pa rin kahit na lam kong mas gusto nila na wala ako sa laro. mahirap ng mapagbintangan noh.
kung tutuusin, maaring hindi na ko bumalik sa laro. tutal eh naliban na naman ako at pwede na akong umuwi dahil naabot ko na sa kundoktor yung bag ko. hindi din naman nila mapapansin na wala na ko dahil ayaw naman nila akong kalaro.
pero ayaw ko. may hiwaga ang taym pers na magbibigay sa iyo ng pakiramdam na kailangan mong bumalik sa laro. dahil alam mong panandalian lang ang epekto niya at baka sakaling tayain ka nila ng walang pasinabi. dahil alam mo at nakikita mo kung gaano lang talaga kasaya silang maglaro na nahihikayat ka pang sumali muli. at dahil alam mong may naghihintay sayong pagbalik, gaano ka man nilang ayaw kalaro, meron pa din diyan kahit isang gusto ka pa ding habulin, makitakbo kasama mo at tatawa na lang sa kabila ng pagod at pawis kasama mo.
mahalaga ang taym pers. kasi kahit gaano ka man katagal lumiban, kahit paano ay babalik at babalik ka din. minsan para sa saya, minsan para manalo, pero minsan para balikan ang kalarong naghihintay sa pagbalik mo.
para sa mga marahil ay kahapon lang pinanganak o kaya ay sadyang alagang-alagang bata, ang taym pers ay ang sinisigaw ng isang manlalaro na gusto munang lumiban sa laro ng sandali ngunit babalik matapos ang ilang saglit. isisigaw niya ito sabay gagawa ng pa-letrang T gamit ang kamay. kapag nasambit na niya ang taym pers ay hindi siya maaring tayain ng taya, liban na lang kung sadyang madugas yung taya at nantataya pa din kahit makailang beses ka nang tumaym pers.
ilan sa mga gamit ng taym pers ay kung magtatali ka ng sintas ng sapatos mo. isa pa ay kung iinom/makikiinom ka ng tubig dahil sa sobrang pagod kakatakbo. madalas pa nga ay kung darating na yung kundoktor ng serbis mo at iaabot mo yung bag mo para malagay na sa loob at magpapatawag ka na lang kapag aalis na dahil wiling-wili ka pa sa paglalaro. pero ang pinakamadaya ay yung magtataym pers kapag malapit na sa kanya yung taya. at dahil sa kapangyarihan ng taym pers ay mahihinto na lang talaga ang taya at wala siyang magagawa kundi ipagliban siya.
lagi akong biktima nito. dahil nga lampa akong bata ay madalang lang akong makahabol ng tao. at dahil pa mahina ang loob ko lagi ko na lang silang napagbibigyan.
kaya natatapos ang laro na ako at ako lang ang taya. ako ang habol ng habol.
may mga pagkakataon naman na dahil alam nila na mabagal akong tumakbo ay hindi na nila ako hinahabol. saling ketket na lang kumbaga. nababagot lang daw kasi sila kung ako at ako lang palagi ang taya. wala daw challenge.
pero kahit na ketket lang ako, nakikitakbo din naman ako ng kuntodo. at siyempre, kahit na alam ko naman na hindi sila interesadong tayain ako eh nakikitaym pers din naman ako.
ang madalas na dahilan ng aking pagliban ay dahil malapit na sa akin ang taya. sinasabi ko na hinihingal na ako o kung ano man. at hinahayaan naman ako sa kasinungalingan ko. paano kasi ay hindi naman talaga ako ang hinahabol nila.
at dahil nailiban na ako mula sa laro, uupo muna ako sa gilid. magmumuni-muni at kunwaring kinakapa ang dibdib at humihinga kuno ng malalim. kuntodo akting pa rin kahit na lam kong mas gusto nila na wala ako sa laro. mahirap ng mapagbintangan noh.
kung tutuusin, maaring hindi na ko bumalik sa laro. tutal eh naliban na naman ako at pwede na akong umuwi dahil naabot ko na sa kundoktor yung bag ko. hindi din naman nila mapapansin na wala na ko dahil ayaw naman nila akong kalaro.
pero ayaw ko. may hiwaga ang taym pers na magbibigay sa iyo ng pakiramdam na kailangan mong bumalik sa laro. dahil alam mong panandalian lang ang epekto niya at baka sakaling tayain ka nila ng walang pasinabi. dahil alam mo at nakikita mo kung gaano lang talaga kasaya silang maglaro na nahihikayat ka pang sumali muli. at dahil alam mong may naghihintay sayong pagbalik, gaano ka man nilang ayaw kalaro, meron pa din diyan kahit isang gusto ka pa ding habulin, makitakbo kasama mo at tatawa na lang sa kabila ng pagod at pawis kasama mo.
mahalaga ang taym pers. kasi kahit gaano ka man katagal lumiban, kahit paano ay babalik at babalik ka din. minsan para sa saya, minsan para manalo, pero minsan para balikan ang kalarong naghihintay sa pagbalik mo.
Tuesday, June 17, 2008
pinyata
Hindi man uso sa Pilipinas ang mga bisirong babasagin na sinasabit sa puno sa tuwing may kaarawan, bida naman sa atin ang palayok na pinupukpok.
Sa mga banyaga, pinyata ang tawag sa kung anu mang hayop na gawa sa paso, nakasabit sa mataas na lugar at pilit hinahampas ng mga batang nakapiring ang mga mata para mabasag at bumuhos ang premyong kendi, tsokolate at kung anu anong masasarap na makakapagpabulok ng ngipin ng bata.
Dahil sa marahil pobre ang mga Pilipino, ang pinalit nila sa magagara at makukulay na pasong hayop ay palayok. Kaya tuwing may piyesta o kaya ay may kaarawan eh pinupuno ni nanay ng masasarap na premyo at saka naman sinasabit ni tatay sa mataas na puno.
Para sa mga bata ngayon na maaring hindi na naabutan ang kasikatan ng pukpok palayok, ganito lang ang laro: bawat bata na kasali ay lalagyan ng piring sa mata. Ang unang susubok ay papaikutin ng ilang beses at hahayaang hanapin kung saan ang palayok, maari siyang turuan ng mga manunuod. Pag nasipat niya na ang paso eh hahampasin niya ito ng pagkalakaslakas nang sa gayon eh mahulog lahat ng kendi. Kung hindi man ito nagawa ng unang kalahok eh di ang susunod naman hanggang sa mabasag na ang palayok.
Iisa lang naman ang puntos na laro. Mabasag ang palayok nang sa gayon ay bumuhos ang kendi. Ang hindi ko lang maintindihan ay kung bakit pa kailangan basagin ang paso. Para saan pa at nilagay pa nila sa loob ng palayok ang mga kendi at tsokolate kung maari naman na ihagis nalang ang mga ito? Hindi ba nila naisip na sayang lang ang palayok? At sa pagbasag nito ay baka may mabubog pang bata? Disin sana ay hinagis na lang talaga ang mga premyo nang sa gayon ay makamura sila at walang masaktang bata.
Ngunit sadyang ganyan ang buhay. Hindi naman sa araw-araw eh umuulan ng monay at tuyo para may makain ang sanlibutan. Hindi ka rin naman makaka-inom ng kape kung hindi mo ito titimplahin. Ano marahil ang inaasahan mo? Pakatandaan mo na hindi lahat ng bagay ay libre. Bihira na ang ganoong kabait na tao.
Minsan na akong naging palayok. Napuno ng kendi at ng tsokolate, at minsan na din akong nabasag. Masakit mabasag, masakit mawalan ng lahat ng masarap na kung anu-ano sa loob ko. Masakit isipin na nabasag ako at malamang na hindi na maibalik sa dating ako.
Pero ano nga ba ang silbi ng kendi sa paso? Wala naman siyang bibig para kainin ito. Mas mainam na din siguro na nabasag ang palayok at iba ang nakapakinabang ng premyo.
Sa huli, napagmunihan ko, na sa pagkabasag ko naging masaya naman ako. Maraming ibang tao ang nakapakinabang sa mga biyaya ko. At sa huli, sa likod ng kendi, tsokolate at bubog, nakita ko si Kristo.
Sa mga banyaga, pinyata ang tawag sa kung anu mang hayop na gawa sa paso, nakasabit sa mataas na lugar at pilit hinahampas ng mga batang nakapiring ang mga mata para mabasag at bumuhos ang premyong kendi, tsokolate at kung anu anong masasarap na makakapagpabulok ng ngipin ng bata.
Dahil sa marahil pobre ang mga Pilipino, ang pinalit nila sa magagara at makukulay na pasong hayop ay palayok. Kaya tuwing may piyesta o kaya ay may kaarawan eh pinupuno ni nanay ng masasarap na premyo at saka naman sinasabit ni tatay sa mataas na puno.
Para sa mga bata ngayon na maaring hindi na naabutan ang kasikatan ng pukpok palayok, ganito lang ang laro: bawat bata na kasali ay lalagyan ng piring sa mata. Ang unang susubok ay papaikutin ng ilang beses at hahayaang hanapin kung saan ang palayok, maari siyang turuan ng mga manunuod. Pag nasipat niya na ang paso eh hahampasin niya ito ng pagkalakaslakas nang sa gayon eh mahulog lahat ng kendi. Kung hindi man ito nagawa ng unang kalahok eh di ang susunod naman hanggang sa mabasag na ang palayok.
Iisa lang naman ang puntos na laro. Mabasag ang palayok nang sa gayon ay bumuhos ang kendi. Ang hindi ko lang maintindihan ay kung bakit pa kailangan basagin ang paso. Para saan pa at nilagay pa nila sa loob ng palayok ang mga kendi at tsokolate kung maari naman na ihagis nalang ang mga ito? Hindi ba nila naisip na sayang lang ang palayok? At sa pagbasag nito ay baka may mabubog pang bata? Disin sana ay hinagis na lang talaga ang mga premyo nang sa gayon ay makamura sila at walang masaktang bata.
Ngunit sadyang ganyan ang buhay. Hindi naman sa araw-araw eh umuulan ng monay at tuyo para may makain ang sanlibutan. Hindi ka rin naman makaka-inom ng kape kung hindi mo ito titimplahin. Ano marahil ang inaasahan mo? Pakatandaan mo na hindi lahat ng bagay ay libre. Bihira na ang ganoong kabait na tao.
Minsan na akong naging palayok. Napuno ng kendi at ng tsokolate, at minsan na din akong nabasag. Masakit mabasag, masakit mawalan ng lahat ng masarap na kung anu-ano sa loob ko. Masakit isipin na nabasag ako at malamang na hindi na maibalik sa dating ako.
Pero ano nga ba ang silbi ng kendi sa paso? Wala naman siyang bibig para kainin ito. Mas mainam na din siguro na nabasag ang palayok at iba ang nakapakinabang ng premyo.
Sa huli, napagmunihan ko, na sa pagkabasag ko naging masaya naman ako. Maraming ibang tao ang nakapakinabang sa mga biyaya ko. At sa huli, sa likod ng kendi, tsokolate at bubog, nakita ko si Kristo.
tedi ber
Halos walong oras ang itinatagal ko sa paaralan noong nasa elementarya pa ako. Kadalasan mahaba-haba ang oras na wala kaming ginaawa sapagkat madalas-dalas na huli ang mga guro sa pagpasok. Kung bibilangin, mga tatlong oras din aabot ang suma total ng oras na wala kaming ginagawa sa loob ng silid-aralan.
Sa haba ng oras, nauso ang kung anu-anong laro na maaring laruin ng naka-upo para pampalipas-oras. Ilan dito ay ang ‘PANTS’, ‘FLAMES’ at iba pa. Ngunit ang pinakapaborito ko ay ung tedi ber.
Ang tedi ber ay kinakanta at sinasabayan ng pagguhit ng hugis tedi ber. Ang kanta ay ganito: ‘small circle, small circle, big circle… six times six six times six sixty six…’ hindi ko na saulado ang ilang parte ng kanta. Basta ang alam ko sixty six ang sagot.
Alam ko naman sa teorya ng matematika na ang anim kapag pinadami pa ng anim na beses ay tatlumpu’t anim. Kahit mahina ang kukute ko sa matematika, alam ko naman kung panu solusyonan iyon.
Naniniwala din naman ako na ang mga kantang-bataay mas madalas na walang katuturan ang mga sinasabi. Madalas pa nga ang mga salita ay kung anu-ano na lang basta ba ay magkatunog din naman sila sa dulo. Sabihin man nila na mayroon itong mas malalim na ibig sabihin, hindi pa rin mawawala na sa unang dinig ay wala siyang patutunguhan.
Eto na ang kwento. Sa walong taon na nagaaral ako at natutunan ko ang tedi ber, alam ko lang talaga na sixty six ang sagot sa six times six. Kahit na alam ko na ang six times six ay thirty six, basta tuwing kinakanta ko ang tedi ber, para sa akin tinatanggap ko at pinagkakalandakan ko na ang sagot ay sixty six.
Pero hindi naman maari na maluod na lang ako sa paniniwala sa bagay na sa simula pa lang ay alam ko ng mali. Hindi naman maari na hanggang dun na lang ang alam ko. Hindi naman maaring magpatuloy ako sa pag-bubulagbulagan sa katotohanan. Kailangan mai-tama ang mali.
Kung kinakailangan na mapahiya ako sa harapan ng tanang madla para lang matuto, kung kinakailangan kong madurog para mas maintindihan ko ang tama, kung kinakailangang lunukin ang mapait na katotohanan na mali ako para baguhin ang ilang taong pagaakala na iyon ang tama, lahat ng iyon gagawin ko para lang hindi na magkamali muli.
Hindi lahat ng bagay ay natutunan sa paaralan. Hindi lahat ng bagay ay natuturo ng mga guro. Minsan pa nga ay mas marami matututunan sa pagkakamali.
Sa pagkakamali ko natutunan kong sumuko. Natutunan kong lunukin ang pagkakamali gaano man ito nakakapandurog at hagkan ang katotohanan ng naka-dipa ang mga kamay. Suko na ako. At sa aking pagsuko, bumalik ako sa yakap ng Panginoon ko.
Sa haba ng oras, nauso ang kung anu-anong laro na maaring laruin ng naka-upo para pampalipas-oras. Ilan dito ay ang ‘PANTS’, ‘FLAMES’ at iba pa. Ngunit ang pinakapaborito ko ay ung tedi ber.
Ang tedi ber ay kinakanta at sinasabayan ng pagguhit ng hugis tedi ber. Ang kanta ay ganito: ‘small circle, small circle, big circle… six times six six times six sixty six…’ hindi ko na saulado ang ilang parte ng kanta. Basta ang alam ko sixty six ang sagot.
Alam ko naman sa teorya ng matematika na ang anim kapag pinadami pa ng anim na beses ay tatlumpu’t anim. Kahit mahina ang kukute ko sa matematika, alam ko naman kung panu solusyonan iyon.
Naniniwala din naman ako na ang mga kantang-bataay mas madalas na walang katuturan ang mga sinasabi. Madalas pa nga ang mga salita ay kung anu-ano na lang basta ba ay magkatunog din naman sila sa dulo. Sabihin man nila na mayroon itong mas malalim na ibig sabihin, hindi pa rin mawawala na sa unang dinig ay wala siyang patutunguhan.
Eto na ang kwento. Sa walong taon na nagaaral ako at natutunan ko ang tedi ber, alam ko lang talaga na sixty six ang sagot sa six times six. Kahit na alam ko na ang six times six ay thirty six, basta tuwing kinakanta ko ang tedi ber, para sa akin tinatanggap ko at pinagkakalandakan ko na ang sagot ay sixty six.
Pero hindi naman maari na maluod na lang ako sa paniniwala sa bagay na sa simula pa lang ay alam ko ng mali. Hindi naman maari na hanggang dun na lang ang alam ko. Hindi naman maaring magpatuloy ako sa pag-bubulagbulagan sa katotohanan. Kailangan mai-tama ang mali.
Kung kinakailangan na mapahiya ako sa harapan ng tanang madla para lang matuto, kung kinakailangan kong madurog para mas maintindihan ko ang tama, kung kinakailangang lunukin ang mapait na katotohanan na mali ako para baguhin ang ilang taong pagaakala na iyon ang tama, lahat ng iyon gagawin ko para lang hindi na magkamali muli.
Hindi lahat ng bagay ay natutunan sa paaralan. Hindi lahat ng bagay ay natuturo ng mga guro. Minsan pa nga ay mas marami matututunan sa pagkakamali.
Sa pagkakamali ko natutunan kong sumuko. Natutunan kong lunukin ang pagkakamali gaano man ito nakakapandurog at hagkan ang katotohanan ng naka-dipa ang mga kamay. Suko na ako. At sa aking pagsuko, bumalik ako sa yakap ng Panginoon ko.
jamping jak
uso nuong elementarya ang morning praise.
pag-patak ng mga ala-sais y medya ay magsisimula na kaming bumaba sa aming silid. pagbaba sa may tapat ng bilding ay pipila kami ayon sa tangkad. pero dahil matitigas ang ulo namin, tabi-tabi kaming magbabarkada.
at dahil magkakatabi kaming mga mokong, wala kaming ibang ginawa kundi laiitin ang ka-batch na nasa kabilang pila. madalas-dalas kasi siyang nasa may unahan namin. ayoko sabihin ang pangalan niya, (di niya kasi alam na siya yun) ayoko din lalo sabihin kung ano ang itsura niya, pero sinasabi ko na malamang-lamang na aasarin niyo din siya pagka-kita niyo sa kanya. walang halong biro, siya ang paboritong asarin saming lahat (pwera na lang siguro sakin).
buti na lang hindi uso samin nuong bata ang morning exercise. kapag morning praise eh kinakanta lang namin ang lupang hinirang, binigbigkas ang panatang makabayan at nagdarasal ng sabay-sabay. minsan, kapag may sumikat na kanta si jaime rivera (ung mga tipo ng jubilee song at only selfless love) ay kinakanta namin ito na may kasabay na dance steps. walang excercise. o kung meron man ay di ko na maalala. ayaw na ayaw ko nun, lalo na ng jamping jak.
kung tutuusin, talagang laking pasalamat namin na walang ehersisyo kaming ginagawa. kung nagkataon eh lait na lait na marahil ang kaibigan naming paborito naming asarin.
nung naghayskul ay hindi na siya tumuloy sa aming paaralan. wala na kaming balita sa kanya at di din naman namin siya hinanap.
sa ikatlong taon ko sa hayskul ay sumali ako sa COLT (parang military training nuong highschool) at nilunok ang kung anu-anong sakit sa katawan at damdamin. dito ko naranasan mag excercise pag umaga. isinusumpa ko ung mga ehersisyo na pinapagawa samin. pulos sakit sa katawan ang inabot namin. meron kaming tinatawag na modified squat thrust, ito ay kumbinasyon ng push-up at kung anu-ano pa. ten counts siya kumpara sa iba na eight lang, minsan pa nga four. kaya mula noon ay ginusto ko na ang jamping jak. madali na lang kasi ito.
makalipas ng ilang taon, nagkolehiyo na ko at lahat-lahat, ay may nakilala akong bagong kaibigan. nagkaroon kasi kami ng youth camp at isa siya sa mga partisipant. napaka-bibo niya at napuna ko siya kaagad. binigyan pa nga niya ako ng choco mucho at ito ay kinaligaya ko ng lubusan.
malaman-laman ko lang na ang ka-batch ko nung gradeschool at ang paborito kong partisipant ay iisa! aba! eh jumamping jak ang puso ko nung nalaman ko ito.
hindi ko ito matanggap nuong una. aba eh mas maganda na siya sakin ngayon. pero naisip ko na sadyang ganyan talaga. lulunukin ko na lang ang katotohanan na noon ang panahon ko, ngayon ang panahon niya.
hindi ko na lang inamin sa kanya na nilalait-lait ko siya nung bata pa kami. hindi muna siguro ngayon. ayoko naman masira ang bago naming pagkaibigan.
parehas na nga pala kami ulit ng pinapasukang unibersidad. magkaiba nga lang kami ng kolehiyo. hindi pa kami nagkikita. sa laki ba naman kasi ng UP eh malabo na talagang mangyari yun.
naisip ko lang, 'buti na lang pala hindi uso ang morning praise sa UP'.
pag-patak ng mga ala-sais y medya ay magsisimula na kaming bumaba sa aming silid. pagbaba sa may tapat ng bilding ay pipila kami ayon sa tangkad. pero dahil matitigas ang ulo namin, tabi-tabi kaming magbabarkada.
at dahil magkakatabi kaming mga mokong, wala kaming ibang ginawa kundi laiitin ang ka-batch na nasa kabilang pila. madalas-dalas kasi siyang nasa may unahan namin. ayoko sabihin ang pangalan niya, (di niya kasi alam na siya yun) ayoko din lalo sabihin kung ano ang itsura niya, pero sinasabi ko na malamang-lamang na aasarin niyo din siya pagka-kita niyo sa kanya. walang halong biro, siya ang paboritong asarin saming lahat (pwera na lang siguro sakin).
buti na lang hindi uso samin nuong bata ang morning exercise. kapag morning praise eh kinakanta lang namin ang lupang hinirang, binigbigkas ang panatang makabayan at nagdarasal ng sabay-sabay. minsan, kapag may sumikat na kanta si jaime rivera (ung mga tipo ng jubilee song at only selfless love) ay kinakanta namin ito na may kasabay na dance steps. walang excercise. o kung meron man ay di ko na maalala. ayaw na ayaw ko nun, lalo na ng jamping jak.
kung tutuusin, talagang laking pasalamat namin na walang ehersisyo kaming ginagawa. kung nagkataon eh lait na lait na marahil ang kaibigan naming paborito naming asarin.
nung naghayskul ay hindi na siya tumuloy sa aming paaralan. wala na kaming balita sa kanya at di din naman namin siya hinanap.
sa ikatlong taon ko sa hayskul ay sumali ako sa COLT (parang military training nuong highschool) at nilunok ang kung anu-anong sakit sa katawan at damdamin. dito ko naranasan mag excercise pag umaga. isinusumpa ko ung mga ehersisyo na pinapagawa samin. pulos sakit sa katawan ang inabot namin. meron kaming tinatawag na modified squat thrust, ito ay kumbinasyon ng push-up at kung anu-ano pa. ten counts siya kumpara sa iba na eight lang, minsan pa nga four. kaya mula noon ay ginusto ko na ang jamping jak. madali na lang kasi ito.
makalipas ng ilang taon, nagkolehiyo na ko at lahat-lahat, ay may nakilala akong bagong kaibigan. nagkaroon kasi kami ng youth camp at isa siya sa mga partisipant. napaka-bibo niya at napuna ko siya kaagad. binigyan pa nga niya ako ng choco mucho at ito ay kinaligaya ko ng lubusan.
malaman-laman ko lang na ang ka-batch ko nung gradeschool at ang paborito kong partisipant ay iisa! aba! eh jumamping jak ang puso ko nung nalaman ko ito.
hindi ko ito matanggap nuong una. aba eh mas maganda na siya sakin ngayon. pero naisip ko na sadyang ganyan talaga. lulunukin ko na lang ang katotohanan na noon ang panahon ko, ngayon ang panahon niya.
hindi ko na lang inamin sa kanya na nilalait-lait ko siya nung bata pa kami. hindi muna siguro ngayon. ayoko naman masira ang bago naming pagkaibigan.
parehas na nga pala kami ulit ng pinapasukang unibersidad. magkaiba nga lang kami ng kolehiyo. hindi pa kami nagkikita. sa laki ba naman kasi ng UP eh malabo na talagang mangyari yun.
naisip ko lang, 'buti na lang pala hindi uso ang morning praise sa UP'.
Subscribe to:
Posts (Atom)